NGHIÊN CỨU SO SÁNH CÂU CHỦ NGỮ THỤ ĐỘNG TRONG TIẾNG HÁN VÀ CÁCH BIỂU ĐẠT TƯƠNG ỨNG TRONG TIẾNG VIỆT

Tóm tắt

Câu chủ ngữ thụ động trong tiếng Hán hiện đại là một loại câu đặc biệt và rất khó đối với học sinh người Việt. Dựa vào lý thuyết về lực động lực của Talmy, lý thuyết tình thái của Peng Lizhen và lý thuyết về chuyển tác của Halliday, nghiên cứu này phân tích so sánh câu chủ ngữ thụ động trong tiếng Hán hiện đại và kiểu câu tương ứng trong tiếng Việt. Kết quả cho thấy cả hai kiểu câu đều miêu tả trạng thái của chủ ngữ, mang theo ý kiến chủ quan của người nói, biểu thị tình thái nhận thức, động lực và đạo nghĩa. Chủ ngữ thường là thực thể vô sinh, có tính chỉ định sẵn, và phổ quát, nhưng cũng tồn tại trường hợp chủ ngữ là hữu sinh và phi tác thể. Vị ngữ của loại câu này trong tiếng Hán có thể là động từ biểu thị hành động hay tâm lý, thường có thêm phần miêu tả. Vị ngữ của câu tương ứng trong tiếng Việt chủ yếu là động từ hành động, có thể là một mình động từ hoặc thêm phần miêu tả và thể hiện ý kiến chủ quan, thậm chí cả người thực hiện hành động. Ngoài ra, câu chủ ngữ thụ động trong tiếng Hán có tính cập vật mạnh có thể được diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau trong tiếng Việt.