Tạp chí Khoa học Ngoại ngữ

NHỮNG THÁCH THỨC CỦA SINH VIÊN KHI THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP PHỎNG VẤN BÁN CẤU TRÚC

Nguyễn Thanh Hoa, Nguyễn Ngọc Diệp (Tác giả) — Tue, 28 Oct 2025 00:00:00 +0700

Nghiên cứu này nhằm điều tra những khó khăn mà sinh viên ngành Ngôn ngữ Anh, Trường Đại học Hà Nội gặp phải trong thiết kế nghiên cứu định tính sử dụng phỏng vấn bán cấu trúc là công cụ nghiên cứu chính. Mười sinh viên còn thiếu kinh nghiệm trong nghiên cứu đã tham gia vào các cuộc phỏng vấn bán cấu trúc. Để phân tích dữ liệu, phương pháp phân tích chủ đề đã được áp dụng. Kết quả cho thấy hầu hết sinh viên gặp khó khăn ở những giai đoạn khác nhau trong quá trình thiết kế nghiên cứu, bao gồm: lựa chọn và lấy mẫu người tham gia, phát triển công cụ nghiên cứu, thu thập và phân tích dữ liệu. Trước những thách thức này, các giải pháp tương ứng đã được đề xuất nhằm giúp sinh viên cải thiện kĩ năng nghiên cứu của mình và hỗ trợ giảng viên trong quá trình giảng dạy Học phần Phương pháp nghiên cứu sơ cấp (theo Chuẩn tiếng Việt).

MỘT SỐ YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN THÁI ĐỘ CỦA SINH VIÊN TIẾNG ANH ĐỐI VỚI VIỆC SỬ DỤNG TIẾNG MẸ ĐẺ TRONG LỚP HỌC: MỘT NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP

Tue, 28 Oct 2025 00:00:00 +0700

Nghiên cứu này cung cấp một bức tranh toàn cảnh về thái độ của sinh viên năm thứ nhất đối với việc sử dụng tiếng Việt (L1) trong các lớp học tiếng Anh (L2) cho sinh viên chuyên ngữ, đồng thời xem xét liệu các yếu tố như vị trí địa lý và loại hình của các trường phổ thông, có ảnh hưởng đến thái độ của họ hay không. Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng, trong đó 107 sinh viên năm 1 tại một trường đại học ở Việt Nam đã tham gia khảo sát qua bảng hỏi. Kết quả cho thấy sinh viên có thái độ tương đối tích cực đối với việc sử dụng L1 mặc dù vẫn nhận thức được cả lợi ích và hạn chế của việc này trong lớp học L2. Tuy nhiên, không có sự khác biệt đáng kể về thái độ giữa các nhóm sinh viên theo địa phương hay loại hình trường phổ thông. Điều này cho thấy yếu tố nêu trên không tác động đến thái độ đối với việc sử dụng L1 ở bậc đại học.

ĐÁNH GIÁ BÀI HỌC ĐIỆN TỬ TRÊN LMS TRONG ĐÀO TẠO NGOẠI NGỮ: NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÀ NỘI

Tue, 28 Oct 2025 00:00:00 +0700

Bài viết trình bày kết quả thử nghiệm và đánh giá bài học điện tử học phần Thực hành tiếng Italia A2 và tiếng Nhật du lịch. Các bài giảng điện tử do giảng viên của các khoa liên quan xây dựng và đưa lên hệ thống quản lý học trực tuyến (LMS). Nghiên cứu sử dụng phương pháp thống kê mô tả và suy luận từ dữ liệu thử nghiệm với 197 sinh viên ngoại ngữ và khảo sát với 149 sinh viên về các yếu tố khác nhau của 02 bài học điện tử/học phần. Kết quả phân tích cho thấy có một số tương quan nhất định giữa thời gian học và kết quả làm bài thử nghiệm; giữa các yếu tố đánh giá bài giảng điện tử như mục tiêu, công nghệ, hình thức trình bày, v.v.. Nghiên cứu có ý nghĩa lý luận và thực tiễn trong bối cảnh triển khai hoạt động đào tạo trực tuyến và chuyển đổi số của Trường Đại học Hà Nội.

NGHIÊN CỨU CẢI TIẾN PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY KĨ NĂNG ĐỌC HIỂU CHO SINH VIÊN NGÀNH NGÔN NGỮ NHẬT TRÌNH ĐỘ C1

Nguyễn Thị Đăng Thu (Tác giả) — Tue, 28 Oct 2025 00:00:00 +0700

Nghiên cứu này đề xuất cải tiến phương pháp giảng dạy kĩ năng đọc hiểu cho sinh viên năm hai ngành Ngôn ngữ Nhật, Trường Đại học Hà Nội, dựa trên khung CEFR và các nghiên cứu đã công bố. Dữ liệu nghiên cứu thu thập qua phân tích giáo trình C1 và khảo sát giảng viên, sinh viên. Kết quả cho thấy giáo trình cung cấp văn bản đa dạng về chủ đề, kèm nhiều hoạt động sư phạm, chú trọng rèn kĩ năng đọc nhanh, đọc kỹ, đọc chính xác. Tuy nhiên, sinh viên gặp nhiều khó khăn với mô hình dạy học tương tác như: hạn chế tiếp nhận từ vựng và Hán tự phức tạp; lúng túng xử lí ngữ pháp nâng cao; khó nắm bắt nội dung văn bản; thiếu kĩ năng tự học nếu không được hỗ trợ. Từ thực tế này, tác giả đề xuất mô hình dạy đọc hiểu theo ba giai đoạn (trước, trong và sau khi đọc) kết hợp linh hoạt các chiến lược đọc. Hiệu quả được kiểm chứng qua thực nghiệm 5 tuần: điểm thi cải thiện rõ rệt; đa số sinh viên cho rằng mô hình mới thú vị, hiệu quả.

TRIẾT LÝ GIẢI PHÓNG TRÍ TUỆ CỦA JACQUES RANCIÈRE VÀ KHẢ NĂNG VẬN DỤNG TRONG GIẢNG DẠY NGOẠI NGỮ HIỆN NAY

Phạm Tiến Hùng (Tác giả) — Tue, 28 Oct 2025 00:00:00 +0700

Bài viết giới thiệu triết lý giáo dục của triết gia người Pháp Jacques Rancière, thông qua tác phẩm nổi tiếng của ông “Người thầy không biết: Năm bài học về giải phóng trí tuệ” (The Ignorant Schoolmaster: Five Lessons in Intellectual Emancipation, 1991). Dựa trên câu chuyện có thật về một nhà giáo dục (Joseph Jacotot) ở thế kỷ XIX, người đã phát triển phương pháp giảng dạy ngoại ngữ không cần giải thích, sử dụng một văn bản gốc, Rancière đưa ra quan niệm về sự bình đẳng trí tuệ của con người và khả năng giải phóng trí tuệ thông qua quá trình tự học. Tác giả phân tích và bàn luận ý nghĩa của hai khái niệm cốt lõi này đối với thực tiễn giáo dục ngôn ngữ trong thế kỷ XXI. Trong bối cảnh hiện đại với sự bùng nổ thông tin và đa dạng hóa phương thức học tập, tư tưởng của Rancière cung cấp thêm một nền tảng lý thuyết về vai trò của giáo viên, khuyến khích tính tự chủ của người học, và thúc đẩy một môi trường học tập ngoại ngữ mang tính giải phóng và bình đẳng hơn, nơi người học được trao quyền tự mình khám phá và làm chủ ngôn ngữ.

SỰ XUẤT HIỆN VÀ QUÁ TRÌNH SỬ DỤNG TÊN GỌI ‘CHỮ QUỐC NGỮ’ QUA TƯ LIỆU VĂN BẢN CUỐI THẾ KỈ XIX

Vũ Đức Nghiệu (Tác giả) — Tue, 28 Oct 2025 00:00:00 +0700

Bài báo này khảo sát tư liệu cuối thế kỉ XIX và đi tới kết luận: Tên gọi ‘chữ quốc ngữ’ xuất hiện đầu tiên trên Gia Định báo (số 1, ngày 15/01/1867) và trong sách Mẹo luật dạy học tiếng Pha-lang-sa (đầu năm 1867) của Trương Vĩnh Ký. Điều đó cho thấy tên gọi này xuất hiện sớm nhất trong khoảng cuối năm 1866 - tháng Giêng năm 1867.
Công văn của Thống đốc Bonard công bố trên tờ Gia Định Báo bằng chữ Hán (số 2, 1863) có dùng tên gọi ‘quốc ngữ tây tự’. Đây có thể chính là nền tảng cho tên gọi ‘chữ quốc ngữ’. Bản nghị định bằng tiếng Pháp có cùng nội dung với bản công văn Hán văn, cũng do Bonard ký, đăng trên BOEC số 5-1863, gọi chữ Quốc ngữ là caractères européens (mẫu tự Âu châu).
Khi người Việt làm quen và đã dùng rộng rãi tên gọi ‘chữ quốc ngữ’ thì chính quyền thực dân Pháp ở Nam Kỳ vẫn thường dùng tên gọi caractères européens hoặc caractères latins (mẫu tự Latinh).
Xung quanh chữ Quốc ngữ vẫn còn những vấn đề cần được khảo luận thêm về mặt lịch sử, ngôn ngữ, văn hóa và xã hội.

ĐẶC ĐIỂM SỬ DỤNG AIZUCHI TRONG HỘI THOẠI CỦA NGƯỜI VIỆT NAM HỌC TIẾNG NHẬT TRÌNH ĐỘ TRUNG CẤP

Nguyễn Thị Lan Anh (Tác giả) — Tue, 28 Oct 2025 00:00:00 +0700

Aizuchi (back-channels, kênh phản hồi) là yếu tố quan trọng trong giao tiếp tiếng Nhật, thể hiện sự lắng nghe, đồng cảm của người nghe. Tác giả phân tích cách sử dụng aizuchi bằng lời của người Việt Nam học tiếng Nhật trình độ trung cấp. Dữ liệu gồm bảy đoạn hội thoại giữa người học và người Nhật bản ngữ được ghi âm, phiên âm và hiệu chỉnh. Aizuchi được trích xuất và phân tích theo ba khía cạnh: hình thức biểu hiện, tần suất và vị trí trong phát ngôn. Kết quả cho thấy người học sử dụng aizuchi để thể hiện sự quan tâm, nhưng vốn từ còn hạn chế và tần suất khác nhau giữa các cá nhân. Đặc biệt, aizuchi thường xuất hiện ở cuối phát ngôn, phản ánh sự tôn trọng mạch hội thoại và sự tiếp nhận chắc chắn lời nói của người tham thoại, khác với cách người Nhật thường dùng. Nghiên cứu góp phần làm rõ đặc điểm sử dụng aizuchi của người học và gợi ý ứng dụng trong giảng dạy giao tiếp tiếng Nhật.

ĐẶC ĐIỂM CÚ PHÁP CỦA TỤC NGỮ DẠNG CÂU ĐƠN CÓ CHỨA YẾU TỐ CHỈ ĐỘNG VẬT TRONG TIẾNG NHẬT

Nguyễn Thị Minh (Tác giả) — Tue, 28 Oct 2025 00:00:00 +0700

Bài viết tiến hành khảo sát 118 đơn vị tục ngữ có yếu tố chỉ động vật dạng câu đơn được tổng hợp từ các từ điển tục ngữ tiếng Nhật. Dựa trên định nghĩa và phân loại câu đơn của các nhà nghiên cứu ngữ pháp Nhật Bản, chúng tôi thực hiện mã hóa vai nghĩa và chỉ ra các mô hình cú pháp tiêu biểu. Kết quả nghiên cứu chỉ ra bốn đặc điểm cơ bản của nhóm tục ngữ này: i) Tục ngữ tuân thủ trật tự và quan hệ cú pháp cơ bản của tiếng Nhật; ii) Quan sát thấy hiện tượng giản lược các phương tiện đánh dấu cú pháp và thành phần câu (như chủ ngữ và vị ngữ). iii) Xuất hiện các cấu trúc nhấn mạnh và cấu trúc đảo trật tự, dẫn đến sự mờ hóa cấu trúc mệnh đề, iv) Cấu trúc câu có chủ ngữ, đề ngữ và vị ngữ là động từ chiếm tỉ lệ cao nhất, trong đó chủ ngữ và đề ngữ phần lớn được hiện thực hóa bằng danh từ chỉ động vật. Những kết quả nghiên cứu này có thể ứng dụng trong giảng dạy và dịch thuật, đồng thời góp phần thiết lập cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu đối chiếu tục ngữ giữa tiếng Nhật và tiếng Việt.

TRI NHẬN NGHIỆM THÂN VÀ TÍNH QUY ƯỚC CỦA NGÔN NGỮ

Ngô Bảo Tín, Đào Duy Tùng (Tác giả) — Tue, 28 Oct 2025 00:00:00 +0700

Nghiệm thân là một trong những nguyên lí trung tâm của Ngôn ngữ học tri nhận. Hiện nay, việc nghiên cứu nghiệm thân diễn ra phức tạp với nhiều quan điểm và cách phân loại khác nhau. Trong bài viết này, chúng tôi miêu tả và phân tích sáu quan điểm về tri nhận nghiệm thân được trình bày bởi Wilson (2002), và sáu loại nghiệm thân theo Ziemke (2003). Qua đó, mối quan hệ giữa tri nhận nghiệm thân với ngữ cảnh, một số vấn đề chưa được giải quyết về mối quan hệ giữa nghiệm thân với ngôn ngữ theo quan điểm của Zlatev (2007), vai trò của nghiệm thân với giả thuyết tính quy ước của ngôn ngữ được chúng tôi luận bàn. Đồng thời, sơ đồ hệ thống nghiệm thân được chúng tôi thiết lập. Các phương pháp như: miêu tả, so sánh, phân tích dữ liệu và MIP đóng vai trò chủ đạo trong nghiên cứu này. Trên bình diện lí luận, nghiên cứu góp phần củng cố lập luận về nghiệm thân, thể hiện góc nhìn và xây dựng hệ thống kiến trúc phân loại nghiệm thân. Về ứng dụng thực tiễn, nghiên cứu có thể được dùng làm tài liệu trong việc dạy học ngôn ngữ.