ẨN DỤ Ý NIỆM “TỨC GIẬN LÀ SỨC MẠNH THIÊN NHIÊN” TRONG TIẾNG VIỆT VÀ TIẾNG NHẬT

Tóm tắt

Theo Lakoff và cộng sự, về bản chất tình cảm con người rất trừu tượng và trong một chừng mực nhất định, nó được ý niệm hóa và diễn tả qua ẩn dụ dựa trên quá trình nghiệm thân kết hợp với mô hình văn hóa. Lakoff tổng hợp một số ẩn dụ diễn đạt cảm xúc “tức giận” của con người như “TỨC GIẬN là NHIỆT”, “TỨC GIẬN là LỬA”, “TỨC GIẬN là CHẤT LỎNG NÓNG TRONG BÌNH CHỨA”, “TỨC GIẬN là MẤT KIỂM SOÁT”, “TỨC GIẬN là ĐỐI THỦ (trong cuộc chiến)”, “TỨC GIẬN là THÚ DỮ”, “TỨC GIẬN là GÁNH NẶNG”. Tuy nhiên, theo khảo sát của chúng tôi, trong tiếng Việt và tiếng Nhật còn tồn tại ẩn dụ ý niệm “TỨC GIẬN là SỨC MẠNH THIÊN NHIÊN” mà không được Lakoff đề cập tới. Bài viết này thống kê số lượng biểu thức ẩn dụ “TỨC GIẬN là SỨC MẠNH THIÊN NHIÊN” thu thập được từ hệ thống ngữ liệu truyện ngắn tiếng Việt và tiếng Nhật cũng như tạm bàn về những điểm tương đồng và khác biệt giữa các biểu thức loại này trong hai thứ tiếng.