SỰ XUẤT HIỆN VÀ QUÁ TRÌNH SỬ DỤNG TÊN GỌI ‘CHỮ QUỐC NGỮ’ QUA TƯ LIỆU VĂN BẢN CUỐI THẾ KỈ XIX
Từ khóa:
chữ quốc ngữ, tên gọi ‘chữ quốc ngữ’, quốc ngữ tây tự, Gia Định báoTóm tắt
Bài báo này khảo sát tư liệu cuối thế kỉ XIX và đi tới kết luận: Tên gọi ‘chữ quốc ngữ’ xuất hiện đầu tiên trên Gia Định báo (số 1, ngày 15/01/1867) và trong sách Mẹo luật dạy học tiếng Pha-lang-sa (đầu năm 1867) của Trương Vĩnh Ký. Điều đó cho thấy tên gọi này xuất hiện sớm nhất trong khoảng cuối năm 1866 - tháng Giêng năm 1867.
Công văn của Thống đốc Bonard công bố trên tờ Gia Định Báo bằng chữ Hán (số 2, 1863) có dùng tên gọi ‘quốc ngữ tây tự’. Đây có thể chính là nền tảng cho tên gọi ‘chữ quốc ngữ’. Bản nghị định bằng tiếng Pháp có cùng nội dung với bản công văn Hán văn, cũng do Bonard ký, đăng trên BOEC số 5-1863, gọi chữ Quốc ngữ là caractères européens (mẫu tự Âu châu).
Khi người Việt làm quen và đã dùng rộng rãi tên gọi ‘chữ quốc ngữ’ thì chính quyền thực dân Pháp ở Nam Kỳ vẫn thường dùng tên gọi caractères européens hoặc caractères latins (mẫu tự Latinh).
Xung quanh chữ Quốc ngữ vẫn còn những vấn đề cần được khảo luận thêm về mặt lịch sử, ngôn ngữ, văn hóa và xã hội.
